زنجیره تامین چیست؟

در زندگی امروز اساساً هیچ چیزی بدون زنجیره تامین وجود نخواهد داشت. صدها میلیون شغل در سراسر جهان با فعالیت‌های زنجیره تامین مرتبط هستند. از کالاهای مصرفی ارزان قیمت گرفته تا تجهیزات جراحی و منابع حیاتی، همه چیز از طریق یک زنجیره تامین، مهیا می‌شود. با وجود اینکه مدیریت زنجیره تامین در هسته اقتصادهای جهانی قرار دارد، اما بسیاری از شرکت‌ها هنوز زنجیره‌های تامین خود را با فرآیندها و ابزارهای ۵۰ سال پیش، اداره می‌کنند.

تعریف زنجیر تامین چیست؟

زنجیره تامین به عنوان فرآیند تولید و فروش کالاهای تجاری، شامل همه مراحل از تامین مواد اولیه و ساخت کالا تا توزیع و فروش آنها تعریف می‌شود. امروزه مدیریت موفقیت آمیز زنجیره تامین یک ضرورت حیاتی برای شرکت‌هایی است که امیدوار به حضور در بازارهای رقابت هستند. 

یک زنجیره تامین کارآمد و بهینه برای انجام سفارشات مشتریان بسیار مهم است. زنجیره تامین اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند هزینه‌های شرکت‌ها را کاهش دهد و چرخه تولید را سریع‌تر کند. عملیات زنجیره تامین، توسعه محصول، منبع‌یابی، تولید، تدارکات، فروش و توزیع و موارد دیگر را پوشش می‌دهد.

عملکرد عملیات زنجیره تامین چیست؟

بدون عملکرد بهینه در عملیات زنجیره تامین، شرکت‌ها با خطر کاهش مشتریان و از دست دادن مزیت رقابتی مواجه می‌شوند. می‌دانیم که زنجیره‌های تامین کارآمد به صورت یک فرآیند بازگشت موثر عمل می‌کنند. یعنی اگر مشتریان از نحوه رسیدگی به درخواست‌های خود راضی باشند، ۷۱٪ بیشتر به مشتریان بازگشتی تبدیل می‌شوند.

مدیریت بهینه عملیات زنجیره تامین از پیچیدگی مدل‌های تامین مواد اولیه، فرآیندهای چندوجهی تولید و انبارهای پراکنده و متعدد ناشی می‌شود. اهمیت مدیریت زنجیره تامین فقط ایجاد کارآمدترین فرآیند ممکن نیست، بلکه برای کاهش خطرات و اطمینان از اجرای روان همه اجزای کسب و کار نقش حیاتی دارد.

چرا مدیریت زنجیره تامین اینقدر اهمیت دارد؟

در بحران سال ۲۰۲۰، کسب‌وکارها در سراسر جهان به اهمیت زنجیره تامین واقف شدند. زمانی که همه‌گیری کرونا موجب شد که تامین منابع اولیه مختل شود و تولیدکنندگان قادر به تهیه مواد ضروری نبودند. در آن شرایط هم شرکت‌ها و هم مصرف‌کنندگان ارزش زنجیره‌های تامین انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر را درک کردند. 

اکنون شرکت‌ها نگاهی دقیق‌تر به زنجیره‌های تامین جهانی و فناوری‌های مرتبط با آن دارند، تا بتوانند اقداماتی در جهت تثبیت کسب‌وکار خود انجام دهند. از سوی دیگر تحقیقات نشان می‌دهد در آینده صنعت پخش مویرگی و زنجیره تامین نرم‌افزارها و فناوری‌های اطلاعاتی نقش مهمی در ثبات صنایع مختلف بازی می‌کنند.

چه چیزی در گذشته و حال زنجیره تامین جهانی متفاوت بود؟

در دهه‌های گذشته، زنجیره‌های تامین جهانی برای بهره‌گیری از دستمزدهای پایین‌تر و مواد خام ارزان‌تر موجود در برخی کشورها ایجاد شد. در حال حاضر، جهان از بسیاری جنبه‌های مهم تغییر کرده است. سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای اغلب به‌طور غیرقابل پیش‌بینی در حال تغییر هستند و آینده سیاسی نامشخص است. 

از سوی دیگر مشتریان می‌خواهند در مورد منشأ و پایداری محصولاتی که می‌خرند، اطلاعات بهتری داشته باشند. اطلاعاتی مانند مواد خام، بسته‌بندی و سوخت‌های مورد استفاده برای رساندن کامیون تحویل به درب ورودی، از آن جمله‌اند. 

خوشبختانه، تکنولوژی نیز در حال تغییر است. زنجیره‌های تامین مدرن از کلان داده‌های تولید شده در تمام حلقه‌های زنجیره برای ساده‌سازی تولید و ساخت استفاده می‌کنند. در عین حال، فناوری‌های جدید در حال توسعه راه‌حل‌های زنجیره تامین خانگی هستند.

اجزای اساسی مدیریت زنجیره تامین کدامند؟

بررسی اجزای اساسی زنجیره تامین و نوع ارتباطی که با هم دارند روش مناسبی برای شناخت دقیق‌تر مفهوم زنجیره تامین و اهمیت آن است. برخی اجزای اساسی آن به شرح زیر است: 

۱- برنامه‌ریزی زنجیره تامین چیست؟

برنامه‌ریزی زنجیره تامین، فرآیند پیش‌بینی تقاضای محصول و سپس هماهنگی تمامی حلقه‌های زنجیره تامین برای ارائه آن است. علاوه بر پیش‌بینی و برنامه‌ریزی تقاضا، برنامه‌ریزی عرضه، برنامه‌ریزی نیاز مواد اولیه، برنامه‌ریزی تولید و برنامه‌ریزی فروش و پخش مویرگی هم از بخش‌های مهم فرآیند برنامه‌ریزی هستند. در مدیریت زنجیره تامین مدرن، این طرح‌ها معمولاً همه به یک طرح تجاری واحد و یکپارچه متصل می‌شوند.

۲- مدیریت لجستیک چیست؟

مدیریت لجستیک عبارت است از حمل و نقل و ذخیره‌سازی کالا از ابتدای زنجیره تامین. این فرآیند شامل حمل و نقل کالاهای خام، کالاهای تولید شده، تحویل محصولات نهایی به فروشگاه‌ها یا مشتریان و حتی خدماتی مانند بازگرداندن و بازیافت محصولات می‌شود. عملکردهای تجاری مدیریت لجستیک شامل مدیریت حمل و نقل ورودی و خروجی و مدیریت ناوگان می‌شود. حتی می‌توان گفت مدیریت انبار، کنترل موجودی و خدمات مشتریان هم از بخش‌های مدیریت لجستیک است.

۳- فناوری تولید چیست؟

اولویت بزرگ تولید در مدیریت زنجیره تامین این است که تولید و فرآیندها را تا حد امکان منحصربفرد نگه دارد. در عین حال مهم است که کیفیت، پایداری و رضایت مشتری حفظ شود و مرتبا بهبود یابد.

سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی (AI) و اینترنت اشیا (IoT) در زنجیره تامین می‌توانند کلان داده‌ها را برای ساده‌سازی و خودکارسازی فرآیندهای تولید جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کنند. فناوری چاپ سه‌بعدی هم براساس تقاضا می‌تواند کمبود و مازاد را از بین ببرد. ماشین‌های هوشمند نیز می‌توانند سفارشی‌سازی انبوه را با صرفه اقتصادی انجام دهند. 

۴- مدیریت چرخه عمر محصول چیست؟

مدیریت چرخه عمر محصول (PLM)، فرآیند مدیریت یک محصول در کل چرخه عمر آن است. این فرآیند از ایده‌پردازی، مهندسی، طراحی تا ساخت، خدمات و نهایتا دفع (یا بازیافت) را شامل می‌شود. سیستم‌های نرم‌افزاری مدیریت چرخه عمر محصول (PLM) این فرآیندها را گرد هم می‌آورند. این سیستم‌ها همکاری در سطح سازمانی را تسهیل می‌کنند و ستون فقرات اطلاعات محصول را در طول چرخه عمر آن فراهم می‌کنند.

۵- مدیریت دارایی سازمانی

مدیریت دارایی سازمانی فرآیند مدیریت و نگهداری دارایی‌های فیزیکی در سراسر زنجیره تامین است. این فرآیند از روباتیک کارخانه تا ناوگان تحویل را شامل می‌شود. امروزه حسگرهای اینترنت اشیا، اتصال ماشین به ماشین (M2M) را متحول می‌کنند.

این فناوری‌های جدید کارایی، زمان کار، ایمنی و نگهداری پیشگیرانه و پیش‌بینی را بهبود می‌بخشند. برخی از دارایی‌های متصل حتی می‌توانند تعمیرات یا خرابی‌ها را پیش‌بینی کنند و تعمیر و نگهداری را روی خود انجام دهند.

۶- تدارکات زنجیره تامین چیست؟

تدارکات، فرآیند به دست آوردن مواد، کالاها و خدمات برای رفع نیازهای تجاری است. تضمین کیفیت و ارزش آن کالاها و مذاکره در مورد قیمت‌های منصفانه هم بخشی از فرآیند تدارکات است. یک چالش بزرگ برای تیم‌های تدارکات و منابع، پیش‌بینی حجم دقیق سفارش است. زیرا هم کمبود و هم مازاد آن می‌تواند به کسب‌وکار آسیب برساند.

سیستم‌های جدید مدیریت زنجیره تامین و نرم افزارهای ERP پخش و فروش مویرگی یادگیری ماشین را در خود جای می‌دهند. این ابزارها با تجزیه و تحلیل پیش‌بینی موجب حذف حدس و گمان در خرید می‌شوند.

درخواست دموی نرم افزار پخش مویرگی

مزایای مدیریت زنجیره تامین چیست؟

۱. افزایش بهره‌وری: 

سیستم‌های مدیریت دارایی سازمانی با روش‌های نگهداری پیش‌بینی‌کننده به سازمان‌ها را کارآمدتر می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند گلوگاه‌ها را برطرف کنند، گردش کار را بهبود بخشند و بهره‌وری را افزایش دهد. فرآیندهای خودکار و تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز به معنای تسهیل حمل‌و نقل و تحویل سریعتر است.

۲. کاهش هزینه‌های زنجیره تامین: 

استفاده از تجزیه و تحلیل پیش‌بینی‌کننده به حذف «حدس زدن» پرهزینه کمک می‌کند و ذخایر مازاد و کمبودهای پرخطر را کاهش می‌دهد.

اینترنت اشیا موجب مدیریت هوشمند دارایی‌ها شده و کارآمدترین و مفیدترین گردش کار ممکن را برای هر موقعیتی ارائه می‌دهد. این فناوری پیش‌بینی دقیق‌تری را برای کمک به کاهش کامیون‌های نیمه‌پر، مسیرهای تحویل ناهماهنگ و مدیریت ناکارآمد ناوگان ارائه می‌دهد.

۳. چابکی و انعطاف‌پذیری بیشتر در زنجیره تامین: 

روندها و تغییرات بازار می‌تواند به طور ناگهانی اتفاق بیفتد. بنابراین مهم است که چابکی سازگاری با هر موقعیتی را داشته باشید. سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین انعطاف‌پذیری را در اختیار شما قرار می‌دهند.

داده‌های لحظه‌ای و تحلیل‌های هوشمند می‌تواند به مدیران زنجیره تامین کمک کند تا ماشین‌ها و کارکنان را برای جریان‌های کاری بهتر بکار بگیرند. بازخورد مشتری هم می‌تواند بلافاصله شنیده شود و براساس آن عمل شود. موجودی‌های مجازی و فرآیندهای انبار هوشمند، عرضه و تقاضا را در یک راستا نگه می‌دارند.

۴. بهبود کیفیت محصول: 

ارتباط مستقیم بازخورد مشتری با تیم‌های تحقیق و توسعه به این معنی است که طراحی و توسعه محصول کاملاً مطابق با نیازهای مشتری باشد. تیم‌های تحقیق و توسعه و تولید می‌توانند از اطلاعات یادگیری ماشینی و تجزیه و تحلیل آن برای پاسخگویی به خواسته‌های مشتری و بهبود طراحی محصولات استفاده کنند.

۵. خدمات بهتر به مشتریان: 

بهترین سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین (SCM) مشتری محور هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پاسخگو و سازگار باشند. در این شرایط مدیریت زنجیره تامین SCM مدرن به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بازخوردها و روندهای مشتریان را از مرحله طراحی و ساخت تا آخرین نقطه تدارکات و تحویل پیاده‌سازی کنند.

تکامل مدیریت زنجیره تامین چگونه رخ می‌دهد؟

برای چندین دهه، مشارکت مشتری در زنجیره تامین تنها در انتهای کار انجام می‌شد. اینکه محصولات از کجا آمده‌اند، از چه چیزی ساخته شده‌اند و چگونه به فروشگاه رسیده‌اند، چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت. اما امروزه، شفافیت و پایداری زنجیره تامین برای مصرف‌کنندگان یک نگرانی حیاتی است. مانند توانایی کنترل کامل بر نحوه و مکان خرید و گزینه‌هایی که انتظار دارند در طول مسیر داشته باشند.

برای رشد و رقابت در بازار امروز، نرم‌افزارهای مدرن زنجیره تامین مانند نرم‌افزار فروش و پخش مویرگی، باید قادر به جمع‌آوری و تفسیر تمام داده‌های تولید شده و ضبط شده در کل زنجیره تامین باشد. 

برای استفاده کامل از این داده‌ها به فناوری‌های جدیدی نیاز است. باید تبدیل داده به اطلاعات در زمان واقعی انجام شود. استفاده از این اطلاعات برای خودکارسازی فرآیندها و گردش‌های کاری زنجیره تامین به روشی هوشمندانه و چابک اهمیت زیادی دارد. در حالی که نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، می‌توانیم مطمئن باشیم که تغییرات اقتصادی، رویدادهای غیرمنتظره و تقاضاهای مشتریان به سرعت در حال تغییر است.

سیستم‌های فروش و پخش مویرگی مبتنی بر داده و فناوری، مدیریت زنجیره تامین را متحول می‌کنند. آنها نوع جدید و پاسخگوی زنجیره‌های تامینی را می‌سازند که برای موفقیت در سال‌های بعد از ۲۰۲۰ کارایی دارند.

فناوری‌های جدید در زنجیره تامین کدامند؟

بسیاری از فن‌آوری‌های جدید و نوظهور وجود دارند که باعث تحول زنجیره تامین دیجیتال می‌شوند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به طور فزاینده‌ای در مدیریت زنجیره تامین مورد استفاده قرار می گیرند. اینترنت اشیا، محاسبات ابری، نرم‌افزار هوش تجاری، تجزیه و تحلیل‌های پیش‌بینی کننده و بلاک‌چین از آن جمله‌اند.

فناوری‌های سخت‌افزاری مانند روبات‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین، چاپ سه بعدی، واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) که انقلاب صنعتی چهارم را ایجاد کرده‌اند، مدیریت زنجیره تامین را متحول خواهند کرد.

روندهای جدید در مدیریت زنجیره تامین چیست؟

تاثیر ویروس کرونا بر زنجیره تامین

در سال ۲۰۱۹، هیچ کس نمی‌توانست موج هرج و مرج و اختلالی را که در سال ۲۰۲۰ شاهد بودیم را پیش‌بینی کند. ما نمی‌توانستیم بدانیم، اما مطمئناً می‌توانستیم بهتر آماده باشیم. کسب‌وکارها در سراسر جهان زنگ هشداری از کوید۱۹ دریافت کردند که به آن‌ها نشان داد که برخی از فرآیندهای زنجیره تامین چقدر آسیب‌پذیر و قدیمی هستند. 

کسب‌وکارهایی که هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل هوش تجاری را در سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین (SCM) خود گنجانده‌اند، می‌توانند تصمیم‌های هوشمندانه بگیرند. آنها در صورت وقوع شرایط غیرمنتظره سریعاً سازگار می‌شوند و انعطاف‌پذیری خود را بهبود می‌بخشند.

اثر آمازون

گستردگی شبکه انبار و تکمیل آمازون به آن‌ها این امکان را داده که خدمات توزیع در روز سفارش یا روز بعد از آن را ارائه دهند. بنابراین اکنون مشتریان سرعت تحویل یکسانی را از همه خرده‌فروشان آنلاین درخواست می‌کنند.

اثر آمازون تأثیر عمده‌ای بر مدیریت زنجیره تامین (SCM) دارد. بازسازی مورد نیاز برای همسویی با این انتظارات، نیاز به شبکه‌های انبار گسترده‌تر و فرآیند هوشمندانه فروش و پخش مویرگی دارد.

زنجیره تامین سبز

گنجاندن شیوه‌های سبز در مدیریت زنجیره تامین می‌تواند همه چیز را در چرخه تولید و توزیع تغییر دهد. از طراحی محصول و تامین مواد گرفته تا تولید، تدارکات، تحویل و حتی آنچه در پایان عمر با محصولات و تجهیزات انجام می‌شود، شامل این تغییرات خواهد بود. چرخه زنجیره تامین، نه تنها به دنبال بازیافت، بلکه استفاده مجدد از چیزهایی مانند پلاستیک و قطعات الکترونیکی در محصولات دور ریخته شده است.

شفافیت زنجیره تامین

در سال ۲۰۲۰، مشتریان بیش از هر زمان دیگری از اقتصاد جهانی آگاه هستند. آنها تمایل دارند که قدرت خرید خود را در اختیار شرکت‌هایی قرار دهند که رویه‌ها و سیاست‌های زنجیره تامین آنها اخلاقی است.

فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین و حسگرهای ردیابی برای ایجاد شفافیت و پایداری زنجیره تامین استفاده می‌شوند. از منبع اخلاقی مواد خام و نیروی کار مورد استفاده در تولید گرفته تا سوخت در کامیون تحویل، مشتریان تقاضا دارند که منشأ هر حلقه در زنجیره تامین مدرن را ببینند.

زنجیره‌های تامین چند کانالی

انتظارات در مورد خرید چند کانالی به طور مداوم پیچیده‌تر می‌شود. فراتر از ارائه صرف فروشگاه آنلاین، کسب‌وکارها باید تجربه‌های خریدی را ارائه دهند که مطابق خواست مشتریان شخصی‌سازی شده باشند.

از نحوه پرداخت گرفته تا محلی که از آن سفارش ثبت می‌کنند و از نحوه دریافت کالاها تا چگونگی اطلاع‌رسانی در طول مسیر مشتریان می‌خواهند بتوانند ترکیبی از گزینه‌های دلخواه خود را در اختیار داشته باشند. بهترین سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین (SCM) خدمات مشتری و گزینه‌های خرید را در تمام نقاط تماس مشتری یکپارچه می‌کنند.

تغییرات تجاری و سیاسی

در چند سال گذشته شاهد تغییرات شدید و غیرقابل پیش‌بینی در تعرفه‌ها و سیاست‌های تجاری بوده‌ایم. شرکت‌هایی که زمانی تقریباً کاملاً به تأمین‌کنندگان و تولیدکنندگان خارج از کشور متکی بودند، احساس آسیب‌پذیری می‌کنند و به دنبال گزینه‌های امن‌تر در نزدیکی خانه خود هستند.

این چالش‌ها راه‌حل‌های نرم‌افزاری مانند سیستم انبار مکانیزه (WMS) و فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا، چاپ سه بعدی، موجودی‌های مجازی و راه‌حل‌های تولید داخلی را به گزینه‌ ضروری‌‌تری تبدیل می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر از نرم افزار پخش مویرگی با واحد فروش شرکت مبنا در تماس باشید.